امامزاده یحیی بن علیبرای جناب «علی بن علی بن سعید بن علی بن داود» دو فرزند نام برده شده است که یکی از انها یحیی بن علی بن علی بن سعید می‌باشد که قبر آن بزرگوار در شهر همدان بسیار عالی و با شکوه است. ۱ - شجرهنامهآنچه پس از سال‌ها تتبع و بررسی درباره این بقعه مبارکه به آن معتقد شدیم و مدرکش را هم بیان خواهم کرد این است‌که این مزار مربوط به یکی از علویان حسنی است که در همدان می‌زیسته و صاحب کرامت و جلال بوده است. شجره او از این قرار است: «یحیی بن علی بن علی بن سعید بن علی الازرق بن داود بن سلیمان بن عبدالله بن موسی الجون بن عبدالله المحض بن الحسن المثنی بن الامام الحسن المجتبی (علیه‌السّلام) بن الامام علی بن ابی طالب (علیه‌السّلام) توضیح مطلب و بیان یافته ما درباره این بقعه: شاخه‌ای از سادات حسنی از طریق «حسن المثنی» فرزند امام مجتبی (علیه‌السّلام) به آن امام منتهی می‌شوند و گروهی از همین سلسله فرزندان «عبدالله المحض بن الحسن المثنی» هستند. یکی از فرزندان «عبدالله المحض» جناب موسی الجون است که شجره بسیاری از سادات حسنی به وی می‌رسد. [۱]
عبیدلی، محمد بن محمد، تهذیب الانساب، ص۳۴.
[۲]
ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۶۹.
[۳]
ابن طباطبا، محمد بن علی، تاریخ فخری، ص۸۵.
[۵]
اعرجی، جعفر بن محمد، مناهل الضرب، ص۱۷۶.
[۸]
یمانی، محمدکاظم، النفحه العنبریه، ص۱۰۳.
[۹]
ضامن بن شدقمّ، تحفة الازهار، ج۱، ص۳۷۷.
«موسی الجون» فرزندی به نام عبدالله داشته که از او تعبیر به «الشیخ الصالح» و یا «الناسک» می‌شده است. [۱۰]
ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۹۱.
[۱۱]
ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۹۲.
[۱۲]
اعرجی، جعفر بن محمد، مناهل الضرب، ص۱۷۶.
[۱۴]
ابن انبه، احمد بن علی، عمده الطالب ص۱۱۲.
[۱۵]
عبیدلی، محمد بن محمد، تهذیب الانساب۴۱.
[۱۶]
یمانی، محمدکاظم، النفحة العنبریه، ص۱۲۲.
[۱۷]
ضامن بن شدقمّ، تحفه الازهار، ج۱ ص۳۸۵.
[۱۹]
علوی عمری، علی بن محمد، المجدی، ص۴۶.
برخی از سادات حسنی به «سلیمانیون» معروف هستند و اینان کسانی هستند که به «سلیمان بن عبدالله الشیخ الصالح بن موسی الجون بن عبدالله المحض بن الحسن المثنی» می‌رسند. [۲۱]
ابن طباطبا، محمد بن علی، تاریخ فخری، ص۸۹.
[۲۲]
اعرجی، جعفر بن محمد، مناهل الضرب، ص۲۳۰.
[۲۴]
ابن طقطقی، محمد بن علی، الاصیلی، ص۹۲.
[۲۵]
یمانی، محمدکاظم، تحفة العنبریه، ج۱، ص۳۸۸.
[۲۶]
عبیدلی، محمد بن محمد، تهذیب الانساب، ص۴۷.
به تصریح تبار نگاران نسل «سلیمان» فقط از طریق فرزندش به نام «داود» ادامه پیدا کرده است. [۲۷]
ابن طباطبا، محمد بن علی، تاریخ فخری، ص۹۴.
[۲۸]
فخر رازی، محمدبن عمر، الشجرة المبارکه، ص۱۵.
[۲۹]
اعرجی، جعفر بن محمد، مناهل الضرب، ص۲۳۰.
«داود» فرزندی به نام «علی» داشته که به «علی الازرق» معروف بوده و تباری از سلیمانیون حسنی از نسل وی هستند. [۳۱]
اعرجی، جعفر بن محمد، مناهل الضرب، ص۲۳۰.
[۳۲]
ابن طباطبا، محمد بن علی، تاریخ فخری، ص۹۴.
[۳۵]
ضامن بن شدقمّ، تحفه الازهار، ج۱، ص۳۸۸.
«علی» فرزندی به نام سعید داشته است. [۳۶]
اعرجی، جعفر بن محمد، مناهل الضرب، ص۲۳۱.
از «سعید بن علی بن داود» فرزندی به نام «علی» یاد شده است. [۳۸]
اعرجی، جعفر بن محمد، مناهل الضرب، ص۲۳۱.
خود این «علی بن سعید بن علی بن داود» باز فرزندی به همان نام «علی» داشته است. [۴۰]
اعرجی، جعفر بن محمد، مناهل الضرب، ص۲۳۱.
۲ - فرزنداندر علم انساب دو فرزند برای جناب «علی بن علی بن سعید بن علی بن داود» نام برده شده است: الف: «محمد بن علی بن علی بن سعید» ب: «یحیی بن علی بن علی بن سعید» [۴۲]
اعرجی، جعفر بن محمد، مناهل الضرب، ص۲۳۱.
اکنون به عبارت علامه نسابه مرحوم سید جعفر اعرجی ـ قدس سره ـ (۱۲۷۴-۱۳۳۲ هـ.ق) توجه کنید: «فمن نسل سعید بن علی: علی بن علی بن سعید المذکور، له عقب من ولدیه محمد و یحیی بن علی و هو السید الجلیل صاحب الکرامات کان بهمدان و اولد وله فیها مشهد یزار و یعرف بمشهد یحیی بن علی» [۴۴]
اعرجی، جعفر بن محمد، مناهل الضرب، ص۲۳۱.
چنان‌که می‌بینید او تصریح می‌کند که این مزار مقدس در همدان مربوط به این شخصیت والا و صاحب کرامت است. علامه نسابه مرحوم سید عبدالرزاق کمونه الحسنی سخن محقق اعرجی را پذیرفته منتها در بیان شجره اشتباهی که کرده حذف یک نام «علی» است او مزار را مربوط به «یحیی بن علی بن سعید بن...» می‌داند [۴۵]
مشاهد العتره الطاهره، ص۲۹۳.
در حالی که شجره صحیح آن است‌که دیدید و آن این است: «یحیی بن علی بن علی بن سعید بن...» .نگارنده اسناد پر ارزش و عتیقی را در اختیار دارد که همگی ممهور به مهر بزرگانی چون آیه الله العظمی سید شفقی ـ قدس سره ـ و نیز برخی از علمای رضوی همدان ـ قدس سره ـ است. در این اسناد از این شخصیت بزرگ به عنوان «امامزادة لازم التعظیم و التکریم» یاد شده و به گواهی این اسناد این مکان مقدس همواره مورد توجه علما و مجتهدین بوده. ۳ - کلام ملا‌هاشم خراسانیمرحوم ملا‌هاشم خراسانی در باب امام زادگان همدان گوید: «اول: قبر منسوب به جناب یحیی بن علی بن ابی طالب (علیه‌السّلام) و بسیار عالی و با شکوه است بلکه از سایر مقابر شریفة آن‌جا شکوهش بیشتر است» [۴۶]
صاحب، احمد علی، منتخب التواریخ، ص۷۷۰ - ۷۷۱.
سال‌ها پیش در محل بقعه، سنگی بسیار عتیق از زیر خاک آشکار شد و حقیر آن را دیدم که بر آن نام «امام یحیی» حک شده بود. این عبارت نشان می‌دهد مدفون در بقعه از موقعیت والای مذهبی برخوردار بوده است. این سنگ مدتها بر دیوار صحن امام زاده منصوب بود ولی با کمال تاسف توسط غارتگران ربوده شد. بنده سابقاً نسخه‌ای خطی در اختیار داشتم و آن کتابی بود کشکولی به نام «کاسه درویشان» از عالم ربانی مرحوم شیخ علی اکبر صدر الاسلام همدانی ـ قدس سره ـ که در آن تصریح شده بود مدفون در این مزار از علویان همدان است. مجموعه ساختمان کنونی از آثار عهد صفویه و قاجاریه است گرچه صندوق روی قبر مربوط به عهد ایلخانیان (۶۵۴-۷۵۰ هـ. ق.) و یا تیموریان (۷۷۱-۹۱۱ هـ. ق. است. [۴۷]
هکمتانه، ص۲۳۴.
۴ - ادعا گروه یهوداز آن‌جا که بی‌پایه سخن گفتن و سرقت فرهنگی از ویژگی‌های قوم یهود است، برخی از این گروه ادعا کرده‌اند که این مکان مدفن «نحمیا» («لفظ «نحمیا» به معنی تسلی یافته از «یهوه» است او پسر حکیلا برادر «حنانی» از سبط یهودا بود و محتمل است که از طائفة ملوک بوده، دربابل در مدت اسیری متولد گشت و در شوش به منصب ساقی گری پادشاه ایران اردشیر دراز دست منصوب شد...» ) [۴۸]
هاکس، جیمز، قاموس کتاب مقدس، ص۸۷۶ -۸۷۷.
است در حالی که:اولاً: اساساً این ادعا هیچ مدرک و شاهدی ندارد بلکه چنان که گفتیم همه شواهد و قرائن دالّ بر اسلامی بودن مکان است و نیازی به تکرار گفته‌ها نیست. ثانیاً: با مراجعه به «عهد عتیق» و «قاموس کتاب مقدس» [۴۹]
هاکس، جیمز، قاموس کتاب مقدس، ۸۷۶ - ۸۷۷.
در می‌یابیم که وقتی «نحمیا» برای دومین بار به «اورشلیم» رفت دیگر مسافرتی نداشته و در همان شهر می‌زیسته است. مگر این‌که وصیت کرده باشد که جنازه مرا از اورشلیم به همدان منتقل کنید و دفن نمایید!!ثالثاً: اگر مدفون در این بقعه از شخصیت‌های یهود بود علی القاعده باید کلیمیانی در حول و حوش آن مدفون می‌شدند، در صورتی که هر چه جستجو کنند، چه در داخل بقعه، چه در صحن آن، چه در گورستان‌های مجاور (که البته اکنون دیگر ویران شده است) و چه در خانه‌های اطراف، از الواح و آثار یهود کوچک‌ترین اثری برای درمان زخم!! نخواهند یافت!! با توجه به ویژگی‌های بر شمرده شده از مزار که همگی نشانگر دفن شخصیتی ممتاز از امام زادگان در این بقعه است و با در نظر گرفتن بطلان نظریاتی که به آن اشاره شد حقیر معتقد بودم که این‌جا مربوط به یکی از علویان حسنی همدان است که ریاستی هم در این شهر داشته و به «عزالدین» مشهور بوده و او را با قرائنی همان «عزالدین یحیی علوی» معروف می‌دانستم. ولی بعداً با مطالعه سخن محقق اعرجی و نیز با تامل بیشتر از آن نظریه عدول کرده و به اشتباه خود پی بردم. ۵ - پانویس
۶ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «امامزاده یحیی بن علی»، تاریخ بازیابی۹۵/۸/۱۰. رده‌های این صفحه : اماکن | اماکن مذهبی | امام زادگان | امامزادگان همدان | تاریخ ایران | فرزندان امام مجتبی | مقالات اندیشه قم | نسب شناسی
|